پوهاند محمد بشیر دودیال

د کلتوری خدمتونو یوه نوې بېلګه

(د تاریخ اوافغانستان پیژندنې مینه والوته زیری)

څو ورځې مخکې راقم الحروف د ملي کلتور، کلتوري خدماتو او تر دې هم مهمه داچې د کلتوری وروسته والي(Cultural lag) د اندېښنې په اړه لیکنه خپره کړه. ډېر معزز مشر او نامتو ملی شاعر او عالم لیکوال ښاغلي جهانی صاحب زما لیکنه وستایله او اشاره یې کړې وه چې دغو لیکنو ته دوام ورکړم، یعنې هغه لیکنه یې مختصره ګڼلې وه. راقم الحروف کلتوري وروسته والی تعریف کړ، خو د کلتوری خدماتو( Cultural Services) بحث باید وغځوو او دا هم باید ومومو چې ایا موږ دې برخه کې کافي کار کړی دی او که نه؟

کلتوري خدمات او ملی کلتور ته وده ورکول د حکومت یوه مهمه دنده ده. افغانستان کې چې له څو وروستیو کلونورادېخوا حکومتونه د قدرت غوښتنې، قدرت ټینګولو رقابتونو، جنګونو فسادونو او سیاسی سیالانو سره کشمکشونو کې بوخت شول، د غوره حکومتولي(G.G) او اتباعو ته د ضروري خدماتو د وړاندې کولو ترڅنګ،  دا مهمه دنده هم ورڅخه پاتې شوه، خو له نېکه مرغه شاوخوا داسې ملی فکرونه شته چې دا بار یې په اوږو اوچت کړ. ډېرو افغانانو دهېواد دننه اوبهر له بیوزلو هیواوالو سره د اقتصادی مرستو ترڅنګ؛  فرهنګی هڅو ته هم ملا وتړله، فرهنګي ټولنې یې جوړې کړی، ادبی غونډې، په بېلابیلو مناسبتو مشاعرې، علمی بحثونه، کنفرانسونه او د نمانځنې جشنونه یې جوړ کړل. تر دې هم پورته؛ ډېرو افغانانو مجلې او راډیویي او تلویزیونی خپرونو ته ملا وتړله. اوس موږ د دې شاهد یاستو چی دافغانستان لوی قاموس، آریانا دایرة المعارف، ... په شان پر لیکه فرهنکی خدمات هم جریان لري. یو مثال یې راقم الحروف د(افغانیکafghanic) عنوان لاندې د پوهنتونو لپاره د درسي کتابونو خدمات یاد کړل. دا دی  د کلتوري خدماتو په برخه کې به یو بل زیری درنو هیوادوالو ته وړاندې شي:

“ دافغانستان تاریخاو تمدن/ تاریخ و تمدن افغانستان “ درنې او علمي مجلې لومړۍ ګڼه په ښکلي ډیزاین(جوله) او عالي علمی منځپانګه خپره شوه. دا مجله د افغانستان د تاریخ او ټولنیزو علومو د ټولنې(AHS) خپرنی ارګان دی چې هرو درېو میاشتو کې یو ځل خپریږي. دمجلې مسئول مدیره آغلې خور درخانۍ ذهین ده. آغلې ذهین چې له خپلې درنې کورنۍ سره  څه کم څلوېښتو کلونو راهیسې له هېواد بهر اوسیږي، کلونه کلونه یې جرمنی او دامریکا متحده ایالاتو کې د افغانستان فرهنګ ته لوی خدمتونه کړي دي.

د دغې مجلې لومړۍ ګڼه د ۱۴۰۳ل. کال په تلې = Oct.-2024 کې نشر شوه. د مجلې د لیکنې هیئت کې لاندې پوهان غړي دي:

پروفیسور حامد نوید دکابل پوهنتون پخوانی استاد، دوکتورزمان ستانیزی د امریکی متحده ایالاتو کې د پوهنتون پروفیسور، پوهاندمحمد بشیر دودیال، داکترسید حمیدالله روغ، سیف الله فضل بامیزی، دوکتورنور احمد خالدی، مهندس پوهنمل نجیم آزاد زوی او درخانۍ ذهین.

د دغې مجلې دلومړۍ ګڼې ځینې مقالې دا دي:

ü    د مدیرمسئول یادښت (د.ذهین)،

ü     انجمن تاریخ افغانستان (داکترنوراحمدخالدی)،

ü    احمدشاه ابدالي یو ستر ټولواک(شهسوار سنګروال)،

ü    درتاریخ نویسی تحلیل کالینګوو( داکترسید حمیدالله ورغ)،

ü    یونانیان د ننني افغانستان په سیمه کې( عتیق ځاځی)،

ü    پارسي باستان( سید فضل)،

ü    بالاحصار باستانی کابل( استاد حامد نوید)،

ü    مقابله با جعل و تحریف تاریخ افغانستان( دوکتور خالدی)

ü    عبدالمجید زابلی بنیانګذار اقتصاد نوین (داکتر ناصر اوریا)،

ü    په معاصر افغانستان کې د مالیې دورکړې...(پوهاند دودیال)،

ü    د آزاد خان لنډه پېژندنه(مهندس پوهنمل نجیم آزادزوی)،

ü    مقابله با جعل و تحریف تاریخ...( داکترخالدی)،

ü    On the Identity and Chronology of the Rigvedic River Sarasvaty By:  RajishKochhar

ü    The Cameleers in Australia (Dr.N.Khalidi)

ü    Are Pashtuns the Lost Tribe of Israel?(Dr.ZamanStanizai)

او نورې علمی لیکنې.

دغه مجله به راتلونکو ګڼو کې دعلمی مقالو ترڅنګ، د افغانستان د تاریخ او بشري علومود ټولنې د فعالیتونو راپورونه، اعلانونه، مرکې او نور مسایل هم خپروي.

مجله د افغانستان دتاریخ او بشري علومو د نوې تاسیس شوې ټولنې خپرنیز ارګان دی. دغه ټولنه په لاندې برخو کی علمي څېړنې ترسره کوي:

Demography، Linguist، Anthropology، Ethnography، Archaeology,Genetics,جیوپولیتیک History، Geographyاو نفوس.

د افغانستان دتاریخ او بشری علومو ټولنه دګران هیواد دتاریخی هویت، ملی مفاخرو دپېژندنې، د افغانستان په اړه د جعل د رد کولو او د تاریخی دښمنانو او د ملی ګټو ضد عناصرو د تحریف، مخدوش او مکدر کوونکو هلو- ځلو د خنثی کولو او د ګران هیواد د ریښتیني تاریخ د لا ځلولو په موخه همدا سږکال جوړه شوه. (د لیکنو دا لړۍ دوام لري).