آیا تولید مواد مخدر در افغانستان محدود و یا متوقف خواهد شد؟
مواد مخدر تأثیر عمیقی بر تمامی افراد و جوامع سراسرجهان دارد. در بعد فـردی، مـواد مخـدر سلامت، زندگی و امنیت افراد را با خطر روبر کرده است. در بعد ملی، رابطۀ مـواد مخـدر بـا جـرایم باعث بروز مناقشات، معضلات اجتمـاعی، تضـعیف دولتهـا و عقـب مانـدگی کشـورها شـده اسـت.
کشورهای فقیر به شدت در برابر مواد مخدر آسیب پذیر بوده و نیازمند کمک هستند، زیرا آنهـا فاقـد منابع کافی برای مقابله با چرخۀ جرم و جنایت میباشند. در بعد جهانی نیز مسئلۀ مواد مخدر اهمیـت مشابهی دارد: بازارهای مواد مخدر هیچ مرزی ندارند و ماهیت فراملی آنها موجب می‌شـود کـه هـیچ دولتی اعم از فقیر و غنی نتواند به مرزهای این بازارها دست یابد.
رابطه ای مستقیم بین مواد مخدر و افزایش جنایت و خشونت وجود دارد ودر موارد زیادی دیده شده که درآمد حاصل از مواد مخدر صرف بسیاری از خونبارترین مناقشات مسلحانه در جهان شده و می‌شود که تأثیر مستقیمی بر امور اقتصادی کشورها دارد؛ زیرا هر ساله کشورها مجبور هستند هزینه‌های هنگفتی را صرف تقویت نیروهای پلیس،گشت‌زنی‌های مرزی، سیستم‌های قضایی و برنامه‌های درمان و بازپروری معتادان کنند.
اخیرا دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد اقدام به انتشار گزارش سالیانه خود از آخرین وضعیت مواد مخدر در جهان و بویژه در افغانستان در سال ۲۰۲۴ نموده است که البته با انکارهای شدید و مواضع منفی حکومت طالبان مواجه گردید.
انتشار این گزارش ما را بر آن داشت تا با نگاهی گذرا بر این گزارش، مروری بر وضعیت مواد مخدر در افغانستان، علل و عوامل کشت و تولید مواد مخدر در این کشور بپردازیم.
مواد مخدر که طاعون قرن نام گرفته، در کنار سه بحران جهانی فقر و رشد جمعیت، نابودی محیط زیست و تهدیدات هسته‌ای، چهارمین بحران بزرگ قرن بیست و یکم است. سودخالص سالانه حاصل از تجارت مواد مخدر، بالغ بر۵۰۰ تا ۶۰۰ میلیارد دلار است. و از این منظر، تجارت موادمخدر پس از تجارت اسلحه و نفت، سومین تجارت پرسود جهان به حساب میآید.
بر اساس آمارها ۲۹۲ میلیون نفر معتاد به مواد مخدر، در جهان وجود دارد و سهم افغانستان از تولید بازار مصرف جهانی با وجود همه تلاش‌های حکومت فعلی افغانستان برای جلوگیری از کشت و تولید مواد مخدر بیش از ۵۰ درصد می‌باشد.
در این خصوص مدیر اجرائی دفتر مقابله با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد، خانم غدا والی، می‌گوید: “تولید، قاچاق و مصرف مواد مخدر همچنان باعث تشدید بی ثباتی و نابرابری می‌شود، و آسیب‌های ناگفته‌ای را بر سلامت، امنیت و رفاه مردم به جا می‌گذارد.
گزارش سالیانه سازمان ملل در خصوص تولید مواد مخدر در افغانستان
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد (UNODC) همه ساله اقدام به تهیه گزارشی از آخرین وضعیت تولید مواد مخدر در جهان و به ویژه در افغانستان می‌نماید این دفتر در تازه‌ترین گزارش خود که با موضوع وضعیت مواد مخدر در سال ۲۰۲۴ در افغانستان تهیه کرده، آورده است تولید تریاک در سال ۲۰۲۴ در افغانستان نسبت به سال پیش میلادی(۲۰۲۳) ۳۰ درصد و ارزش آن ۱۳۰ درصد افزایش یافته است.
این نهاد ادامه داده است که در سال جاری میلادی ۴۳۳ تُن تریاک به ارزش حدود ۲۶۰ میلیون دلار در افغانستان تولید شده است که نسبت به سال قبل، ۱۳۰ درصد افزایش یافته است.
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرایم سازمان ملل متحد افزوده است، با این‌حال، سطح تولید تریاک نسبت به سال ۲۰۲۲ میلادی، زمانی که رهبر طالبان حکم ممنوعیت کشت و تولید مواد مخدر را صادر کرد، ۹۳ درصد و ارزش آن ۸۰ درصد کاهش یافته است.
دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد پیش از این در گزارشی از افزایش کشت خشخاش در سال ۲۰۲۴ میلادی نیز خبر داده بود.
در آن گزارش آمده بود که کشت خشخاش در سال ۲۰۲۴ نسبت به سال ۲۰۲۳، ۱۹ درصد افزایش یافته و به ۱۲ هزار و ۸۰۰ هکتار زمین رسیده است، اما بسیار کمتر از سال ۲۰۲۲ است که ۲۳۲ هکتار زمین خشخاش کشت شده بود.
غاده ولی، مدیر اجرایی دفتر مبارزه با مواد مخدر و جرم سازمان ملل متحد گفته است که دومین سال کاهش کشت و تولید تریاک در افغانستان فرصت‌ها و چالش‌های پیچیده‌ای را به همراه دارد.
او افزوده است: باید طالبان در قبال ممنوعیت کشت و تولید مواد مخدر که منجر به کاهش تولید شده است تدابیر لازم را در نظر گرفته تا این کاهش سبب تولید مواد مخدر مصنوعی خطرناک مانند مت‌آمفتامین در افغانستان یا منطقه‌ی وسیع‌تر جایگزین نشود.
از سوی دیگر، گزارش‌هایی نیز منتشر شده است که نشان می‌دهد از زمان صدور فرمان رهبر طالبان، مبنی بر ممنوعیت کشت، تولید، قاچاق و استفاده‌ی مواد مخدر، تولید مواد مخدر صنعتی، از جمله مت‌آمفتامین[۱] در افغانستان افزایش یافته است.
مقام‌های سازمان ملل متحد و کشورهای همسایه و منطقه بارها از افزایش تولید مواد مخدر صنعتی در افغانستان ابراز نگرانی کرده‌اند.
در این گزارش آمده که تولید و کشت خشخاش از ولایت‌های جنوب‌غربی افغانستان به ولایت‌های شمال‌شرقی کشور منتقل شده و به این ترتیب، دوسوم تولید تریاک در ولایت‌های شمال‌شرق صورت گرفته است.
علل و عوامل کشت و تولید موارد مخدر
1. بی‌سوادی؛ بی‌کاری
طبق آمارنهاد‌های مدنی بین‌المللی بیش از ۶۵% مردم افغانستان بی‌سواد هستند و بیش از نیمی از (۸/۵۰ % ) از مردم افغانستان در خط فقر بسر می‌برند؛
2. جنگ و ناامنی طولانی‌مدت در این کشور و شرایط نا بسامان اجتماعی که معلول تداوم درگیری‌های مسلحانه چندین ساله در افغانستان است؛
3. وجود مافیای مواد مخدر، متشکل از مافیای داخلی، منطقه‌ای؛ بین‌المللی و سهولت فعالیت و کسب
درآمد مالی هنگفت از سوی مافیای داخلی و شبکه بین المللی قاچاق مواد مخدر؛
4. خاک و آب و هوای مناسب برای رشد این گیاه. طبق آمار‌های سازمان مبارزه با مواد مخدر سازمان ملل متحد، در افغانستان از هر هکتار زمین به صورت متوسط ۵۶ کیلوگرم تریاک به دست میآید در حالی‌که تولید تریاک در مثلث طلایی شامل کشورهای میانمار، تایلند و لائوس در جنوب آسیا، در هکتار ۱۵ کیلو گرم است. به گزارش UNODC شاهدانه (دانه‌ای که از آن چرس یا حشیش به دست میآید) در کشورهای دیگر هم کشت می‌شود، اما میزان حاصل‌دهی آن در افغانستان شگفت‌آور است. این گیاه در افغانستان در هر هکتار ۱۴۵ کیلوگرم حاصل می‌دهد، در حالی‌که در مراکش از یک هکتار فقط چهل کیلوگرم محصول به دست میآید. به همین دلیل، افغانستان بزرگترین تولید کنندۀ چرس در جهان هم به شمار می‌رود.
5. عدم تامین مخارج و هزینه‌های زندگی کشاورزان از راه کشت محصولات مجاز مانند گندم و سایر مواد غذایی؛
6. به صرفه نبودن هزینه‌های کشاورزی با توجه به بالا بودن قیمت کود‌های شیمیایی ، سموم؛ و… ؛ با درآمد حاصله از کشت محصولات مجاز؛
7. عدم وجود کشت بدیل که هزینه‌ها و مخارج را متوازن نماید؛
8. انحصار کشت و تولید مواد مخدر در دستان رهبران رده بالای طالبان؛
9. کشاورزی سنتی و عدم وجود صنایع جدید و پیشرفته در افغانستان که موجب بهره‌وری بیشتر گردد.
نتیجه گیری
اگرچه در طول بیست ساله گذشته دولت جمهوری تلاش کرد تا با تبلیغات و ترغیب کشاورزان به روی آوردن به تولید محصولات جایگزین و سپس گروه طالبان با صدور فرامینی تولید مواد مخدر را متوقف و یا محدود سازند، اما باید توجه داشت که در حال حاضر حدود ۸۰ درصد از جمعیت افغانستان به کشاورزی وابسته هستند؛ و صنعت کشاوری افغانستان سنتی و دارای هزینه گزاف می‌باشد؛ و درآمد حاصله نه تنها کفاف زندگی کشاورزان را نمی‌دهد بلکه هزینه داشت و کاشت را هم تامین نمی‌نماید؛ و همچنین کشت جایگزین از سود قابل توجهی برخوردار نیست و در بسیاری موارد کفاف زندگی کشاوزران را نداده و از مشتری کمتری برخوردار است؛ و به طور متقابل کشت مواد مخدر از سود سرشاری برخوردار است؛ و منبع اصلی درآمد تعدادی از مسئولین (تا قبل از تسلط طالبان بر افغانستان نیز یکی از منابع اصلی تامین هزینه‌های این گروه تولید مواد مخدر بوده است و بنابر اطلاعاتی هنوز نیز می‌باشد[۲]) است.
به همین دلیل، تا زمانی که سود حاصل از کشت مواد مخدر بیشتر از سود کاشت محصولات جایگزین بوده و مهمتر از آن منبع اصلی درآمد طالبان و مسئولین آن می‌باشد، انتظار کمتر شدن تولید مواد مخدر در افغانستان انتظار بجایی نخواهد بود و همه ساله باید شاهد افزایش تولید مواد افیونی در این کشور باشیم.
[۱] متامفتامین یک مخدر محرک مصنوعی و بسیار اعتیاد آور است که بر سیستم عصبی مرکزی تأثیر می‌گذارد. این ماده معمولاً به عنوان مت مفتامین یا کریستال نیز شناخته می‌شود و به شکل پودر کریستالی و سفید رنگ یا آبی وجود دارد. مت آمفتامین سطح دوپامین را در مغز افزایش می‌دهد که منجر به سرخوشی شدید، افزایش انرژی و افزایش فعالیت می‌شود
[۲] طالبان در دوره به اصطلاح مبارزه علیه اشغالگران تولید مواد مخدر و فروش آن را به کشورهای غیر مسلمان حلال اعلام کرده بودند.
لینک کوتاه : https://www.iras.ir/?p=11629
بالا
بازگشت