گسترش قومگرایی در افغانستان مثله شده و بی وارث
انجنیر سخی ارزگانی (کابل)
پرسش اینست که، آیا افغانستان به طرف تأمین امنیت، استقرار صلح پایدار، خلع سلاح قدرتمندان محلی- ولایتی، تسریع بازسازی، ثبات سیاسی لازم، بهبود حیات اقتصادی- اجتماعی جامعه، تحقق جامعه مدنی- دموکراتیک، همسازگرایی قومی و همچنان نابودی طالبان، القاعده، زوال سنت های منفی قبیلوی و نظایر آن سمت و سو می گیرد؛ یا اینکه برعکس، این مرز و بوم مخربه و مردم به خون خفته تپیده ما بازهم برای «قربانی شدن مرحله» دیگری انتخاب شده است؟
هموطنان داغدیدهء ما به صورت عینی و همچنین خلق های جهان از تحولات استخوان سوز و غم انگیز افغانستان از ورای رسانه های سمعی- بصری، ماهواره یی و نظایر آن به طو روزمره آگاه می گردند. هیچ وجدان انسانی، ملی، اجتماعی و حتا فردی جامعه ما و جوامع جهانی نیست که از تداوم ترورها، کشتارهای اردوی ملی و قوای ائتلاف بین المللی، اختطاف ها، قاچاق مواد مخدره، بی امنیتی، فقر اقتصادی، قومگرایی تباه کننده، فساد اداری سراسری کشور، بیکار فزاینده، نقض سریع حقوق بشر، مداخلات برخی از خارجی ها و تشدید بحران کشور ما متأثر نشده باشد.
این چگونه سیاستی است که از یک سوی مقامات طراز اول کشورهای قدرتمند جهان و جامعه بین المللی همواره هرگونه پشتیبانی خودها را از دولت و مردم افغانستان آنهم با چنان آب و تاب بازتاب می دهند که تمام جهان را شیفتهء خویش می گرداند. اما از سوی دیگر، بخش های از کشورهای بزرگ خارجی ائتلاف بین المللی مخالفین یعنی طالبان، حکمتیار و القاعده و سایر همفکران شان را به طور عملی از نگاه تسلیحاتی، اقتصادی وغیره علیه مردم و جمهوری اسلامی افغانستان مورد حمایت مخفی و علنی قرار می دهد. یک ضرب المثل عامیانه داریم که گویند:
«یک بام و دو هوا!»
آیا زمامداران جمهوری اسلامی افغانستان و ائتلاف بین المللی در برابر این چنین «بازی سیاسی» علیه مردم و کشور ویرانهء ما چگونه پاسخ می دهند؟
اینکه خودم هم اکنون به صورت عینی از بافت بدنه های جمهوریت اسلامی افغانستان و نهادهای مدنی غیر دولتی شاهد عدم توازون عادلانه اقوام و گسترش فساد اداری در نظام جامعه هستم، برایم سخت دردناک تمام می شود. حتا یک بار آقای نور الحق احدی وزیر مالی برایم گفت:
« ما می خواهیم که بعد از این برادران هزاره و ازبک را در این وزارت شامل سازیم تا تعادل و توازن مشارکت اقوام نیز رعایت گردد.»
این را همه می دانند که تا کنون تناسب مساویانهء قومی در تمام نهادهای دولتی جمهوری اسلامی و به ویژه در وزارت مالیه هم رعایت نگردیده است. و حال بناء بر فشارها و اعتراضات عمومی منجمله بالای وزارت مالیه نیز می باشد که باید تمام اقوام از سهم مساوی، عادلانه و دموکراتیک خویش به طور عملی در وزارت مالیه نیز مستفید گردند.
نظر خواهی عامه می رساند که گسترش قومگرایی همراه با فساد اداری مفرط وغیره در تمام هسته های قضاییه، اجراییه، تقنینیه و حتا در نهادهای غیر دولتی نیز به مشاهده می رسند. بدون استثناء آنانی که مقامات کلیدی و پایین تر از آن را با هر وسیلهء که به دست آورده اند؛ و از پشتوانهء خارجی و باندهای مافیای قاچاق موادر مخدره هم برخوردار هستند، با اطمینان تمام اشخاص غیر مسلکی، مفسد، ناقضین حقوق بشر که مربوط به گروه، قوم و نزدیکان شان می باشند در مقامات حساس دولتی شامل نموده اند. یعنی متأسفانه که سیاست قومگرایی زیانبار ، فساد اداری، خویش خوری وغیره در تمام مناسبات رسمی و غیر رسمی جامعه ما در حال گسترش می باشند که مقصر اصلی آن کلیه دست اندرکاران قضیه هستند.
و اینک شما خوانندگان گرامی، صحت و سقم ادعای مرا در این مصاحبه آقای اوغلی منشی اول شورای ملی افغانستان پیدا کرده می توانید که متن کامل مصاحبه را با امانت داری کامل به صورت ذیل تقدیم می نمایم:
« ما دلیل داریم که در افغانستان یک سیاست قومی طرح و عملی می شود
درگفتگو با سردار محمد اوغلی، منشی اول ویکی از نمایندگان معترض در ولسی جرگه
تهیه کننده: علی مزیدی
جامعه: در هفته گذشته جمعی از نمایندگان اعلام کردند که تا به خواستهای شان نرسند حاضر به حضور در جلسات ولسی جرگه نیستند، انگیزه اصلی این اعتراض چه بود؟
آقای اوغلی منشی اول ولسی جرگه: باید در نظر داشت که در افغانستان یک بحران امنیتی وبحران اداری سراپا در نظام حاکم میشود. با درنظر داشت اینکه این بحران تقویت نشود ونظام با گذشت هر روز ضعیف نشود، ما خواستیم اعتراضیه ای را مطرح بکنیم . جمعی از وکلابه عنوان اعتراض واحتجاج نسبت به ضعف مدیریتی وبحران امنیتی اداری ومسایل دیگر که حکومت در آن تعهد سپرده که آنرا انجام میدهد ، اما انجام داده نتوانسته ، اعتراض کردند وبه رسم اعتراض جلسه ای ولسی جرگه را ترک گفتند.
جامعه: این دلایل مربوط به کل مردم افغانستان است ، چطور تنها نمایندگان ترکها از این روند اعتراض کردند؟
اوغلی: در ماده چهار قانون اساسی بسیار به صراحت ذکر است که حاکمیت به ملت تعلق دارد وملت افغانستان متشکیل از اقوام پشتون ، تاجیکها، هزاره ها ، ترکها یعنی قرقیزها ، ایماقها ، پشه ای ها و... یعنی اقوامیکه در افغانستان زندگی می کنند آن ها هستند که در قانون اساسی نیز نامهای شان ذکراست وبا در نظر داشت اینکه سیاست مشارکت عادلانه اقوام در سطوح مختلف دولتی رعایت نمی شود، بحران اجتماعی، بحران اقتصادی وبحران امنیتی وبحران اداری وجود دارد ، با درنظر داشت این مسأله ، اعتراض کردیم واعتراض کننده گان هشتاد یابیشتر از آن شد. اما در روز اول نمایندگان، وکلای ولایات مرکزی ، شمال ، شمال شرق بیشتر بودند. این طبیعی است کسانیکه در نگاه اول یا در قدم نخست ، نخستین گام را برمیدارند، همه چیز را با همه کس مشوره نمی کند که تنها دراین رویش افغانستان نیست. بلکه در کل جهان یک مساله ای را قبل از این که عملی بکند، با همه د رمیان نمی گذارند، اگر چنین شود آنوقت آن طرح آنقدر عملی نخواهد شد. طرحها همیشه مطرح می شود ، پس از مطرح شدنش تکمیل میشود.
جامعه: یکی از اعتراضات که در رسانه از سوی معترضین مطرح گردید ، عدم مراعات ترکیب قومی بود، آیا این تبعیض قومی از سوی چه شخصی انجام می شود، شما از ضعف مدریت گفتید، یعنی آقای کرزی خود در سیاست قومگرایی دست دارد؟
آقای اوغلی: آقای کرزی رییس جمهور، منتخب می باشد. فکر می کنم که یک رییس جمهور نمی تواند به تمام مسایل وقضایای کشور رسیده گی بکند وبداند که در رده های پایین ویا در رده های که از رییس جمهور فاصله دارند ودروقت زمانش به رییس جمهور برسند بنابر این همه چیز را از رییس جمهور دانستن هم درست نیست، اما بعضی از حلقات خاص درحکومت وجود دارد که در گیر ودار آقای رییس جمهور موضع گرفتند واینها سیاست قومی می کنند . اینکه می گویم سیاست قومی می کنند ، ما دلائل شان را داریم که در افغانستان یک سیاست قومی مطرح وعملی می شود.
جامعه: این تنها شما نیستید که باور دارید که د راطراف آقای کرزی حلقات خاص که رییس جمهور را به سمت وسوی قومی هدایت می کند وجود دارد، در رسانه همیشه مطرح است، آیا گفته می توانید که این افراد ویا حلقه ها کیها هستند، درکدام گوشه ای از ساختار نظام ، به قول شما موضع گرفته اند؟
آقای اوغلی: ما دیروز با آقای رییس جمهور مساله را جدی گرفتیم وگفتیم که این تنها گپ وکلانیست ، وکلا نمایندگان مستقیم ملت هستند، آقای رییس جمهور این مساله را نیز جدی گرفت، نمایندگان ، گروپ معترضه را خواست وآقای کرزی با آنها مذاکره کرد. مذاکرات در طول چهار ساعت دوام داشت ، مذاکرات بسیار تند هم بود، حتی گاه گاهی خشن هم می شد ورییس جمهور با همان حوصله مندی و وکلا هم با همان حوصله مندی ، موضوع را بسیار به صراحت مطرح کردند بحث کردند، رییس جمهور وعده داد که مساله مشارکت عادلانه سیاسی اقوام را در ساختار سیاسی نظام افغانستان مراعات بکند ، جداً تعقیب گرش باشد. از رییس جمهور خواسته شد که تشکیلات اساسی دولت بادر نظر داشت ترکیبهای قومی هروزارت خانه ، هر ریاست خانه ، در کل ادارات دولتی به شورا بیاید وشورا آنرا بداند که در سیاست نظام ، سیاست قومی سازی حقیقت دارد یانه ، رییس جمهور وعده گذاشته وباید عملی بکند وانشاالله امید وار هستیم که این بار عملی می کند ، چونکه به قول معروف کارد به استخوان رسید است . مردم از دولت فاصله می گیرد، مردم از نظام رو می گرداند. چونکه د ردولت ونظامی که مردم وجود نداشته باشد ، اون نظام زیر سوال می اید.
جامعه: اعتراض شما این بود که در کابینه ترکیبات قومی مراعات نشده؟
آقای اوغلی: این تنها کابینه نیست وقتیکه ملت گفتیم از مأمور مستخدم گرفته تا وزیر ورییس جمهور همه را شامل می شود. البته کابینه ویا مقامات بالای که در تصمیم گیری ها ودر پالیسی سازی های مملکت ، سهم مستقیم دارند بسیار جدی است. اما هر شعبه ای که یکی از ادارات مرکزی است یا هرشعبه ای که در یکی از ولایت هست ، این مساله را با در نظر داشت شایسته سالاری ، اصل تخصص ومهارت در نظر نگیرند، یقیناً میتوان گفت که : نظام دارد قومی می شود. باید این مساله رعایت شود در غیر آن مردم افغانستان ، مردمان چند سال قبل نیستند ، اینها حساب خود را می کنند، درست است که رییس جمهور حق دارد هرآنکسی را که خودش سرش اعتماد کند، انتخاب کند. اما مجبور است که مطابق ماده 166 قانون اساسی که تصریح کرده است : بدون در نظر داشت تعلقات سیاسی ، قومی ، سمتی ، نژادی، حزبی ومسایل از این قبیل رییس دولت عمل کند ، اگر مطابق این اصل تعینات نکند ، نظام زیر سوال می آید.
جامعه: اخیراً درگیری های میان آقای ژنرال دوستم وژنرال ملک در شمال رخ داد وبه دنبال آن وزیر داخله به دلیل داشتن شاخه نظامی خواستار به تعطیل در آوردن فعالیت حزب جنبش ملی اسلامی و حزب مربوط به ژنرال ملک گردید، عده به این باور اند که حرکت از سوی نمایندگان ترکها نوعی حمایت از جنبش ملی اسلامی می باشد، نظر شما چیست؟
آقای اوغلی: اینکه آقای دوستم ویا رقیب دیگرش در کدام منطقه چه کاری می کنند، به ما مربوط نیست. وزیر داخله چی اظهاراتی دارد این هم به ما مربوط نیست. در یک کشور که میخواهد یک نظام دموکراسی را تمثیل بکند، مسئولین آن اظهاراتی می داشته باشند که میتواند مورد استقبال مردم قرار بگیرد ویا برعکس آن. اعتراض نمایندگان ملت نه سمتی ، نه تنظیمی ، نه قومی است. وقتی که وکلای مردم می گویند که بحران اداری وجود دارد، پس کی می گوید که نه بحران اداری وجود ندارد! رشوت وجود ندارد، فساد اداری وجود ندارد. یا تعلقات قومی در تعینات وتقررها رعایت می شود؟
اما درمورد انحلال، اگر وزیر داخله اسنادی داشته که ادعا های شانرا ثبوت کند، جنبش ویارقیب هایش مربوط به مسئولین آن می شود، ما نمایندگان منتخب مردم هستیم ، شمالی بودن ما به معنی این نیست که نمایندگان شمال از ژنرال دوستم حمایت می کند ویا وابسته به جنبش ملی افغانستان است . اینجا منفعت ملی افغانستان منفعت نظام دموکراتیک افغانستان مطرح است. به خاطر همین ، این حرکت اعتراضیه تا هشتاد وکیل رسیده است. مگر این وکلاتمام شان ازبک وایماق می باشد؟ نه چنین نیست! در این جا ازبک ، هزاره ، پشتون ، تاجک وترکها هم وجود دارد. یعنی همه ای اقوام افغانستان شامل می باشد.
جامعه: شما به عنوان کسی که هم منشی پارلمان وهم نماینده مردم هستید، قانون سازی یکی از وظایف مهم ولسی جرگه است، بود ونبود احزاب وقوانین مربط به آن در حوزه کاری شورا می باشد، نظر شما چیست ، آقای وزیر داخله این حق را دارد که فعالیت حزبی را تعطیل کند؟
اوغلی: این اظهارات وزیر داخله افغانستان است . چه دلایل را برای اظهار این بیان پیش خود دارد، مربوط به وزیر داخله است. ولی من به عنوان وکیل منتخب مردم ، باید بگویم که فکر نمی کنم این مساله ( انحلال) به این سادگی ها مطرح شود. زیرا وقتی مسایل افغانستان ، به صورت ریالستی آن مطرح شود، حزب جنبش ملی اسلامی، حزبی نیست که با گفتن ها منحل شود، حزب ، طرفداران خود را دارد، هوا خواهان خود را دارد. یقیناً منحل کردن آن برای تامین امنیت وحفظ ثبات افغانستان ، فکر نمی کنم که مفید باشد.
جامعه: سوال ریشه دار دیگری مطرح است که دولت در صدد آن است که تک محوری های قومی را از بین ببرد، وژنرال دوستم این محوریت را در میان ازبک ها در اختیار دارد، گمانه زنی می شود که ژنرال ملک ازسوی حلقه ای به خاطرتضعیف قدرت دوستم باشد، نظر شما چیست؟
آقای اوغلی: طبیعتاً بعضی از حلقات همیشه وجود داشته که مطابق پالسی عمومی حرکت نمی کند، حلقاتی هم وجود دارد که منافع شخصی خود را بخواهد، به خاطریکه امتیاز ومقام کسب بکند، برمنافع ملی ترجیح میدهند. با این هم من از زبان مردم می شنوم ، ادعاهای به آدرس بعضی از حلقات حکومت وجود دارد که در صدد تفرقه میان رهبران قومی در افغانستان است. که این تنها در مورد شمال افغانستان صدق نمی کند که تمام نقاط کشور صدق می کند. مثلاً همین مساله را ما در هرات دیده میتوانیم ، در شمال ولایت بلخ دیده می توانیم و... یعنی این موضوع تفرقه اندازی مختص به منطقه ای خاص نخواهد بود. ولی این حقیقت وجود دارد که بعضی از حلقات حکومتی در صدد انداختن نفاق وتفرقه میان اقوام افغانستان ، میان رهبران افغانستان هستند وکوشش می کنند آب را گل آلود کنند وماهی بگیرند که این حرکت هرگز به منفعت ملی افغانستان نیست. با این توطه ونفاق افگنی های که بخواهند مردم افغانستان را تضعیف بکند. به هیچ وجهه به آرزوی شان نمی رسند.
جامعه : منافع دولت در اختلاف اندازی میان اقوام چیست؟
اوغلی : خوب اگر دولت بخواهد در راه دولت سازی ، ملت سازی موفق شود اختلاف انداختن به نفعش نیست. اختلاف میان احزاب ، میان رهبران اقوام، اختلاف میان سیاست مداران به هیچ وجه به منفعت ملی افغانستان نیست . به هیچ عنوان باورندارم که با این وضع به دولت داری وملت سازی برسیم.
وقتی که مشارکت سیاسی در نظام وجود نداشته باشد، هزاره نتواند رییس جمهور شود، وازبک و ایماق نتواند رییس جمهور شود، آنهم به خاطر مسایل قومی ، معلوم است که در چنین کشوری شما ملت سازی را ایجاد کرده نمی تواندید.
جامعه: شما گفتید که روز اول چهل نفر بودید ، فعلاً به هشتاد تن رسده است، بقیه از کدام اقوام هستند؟
منشی پارلمان: از اقوام پشتون ، هزاره ، ازبک، تاجیک وتمام اقوام وجود دارد.
جامعه: روزی جمعه آقای رییس جمهور به شما وعده های کرده ، تا چه اندازه به وعده های رییس جمهور باوردارید، آیا معترضین در جلسات پارلمان بر می گردند؟
اوغلی: ما به عنوان حسن نیت آنچه را که رییس جمهور وعده کرده را با ور داریم البته مورد مطالعه قرار می دهیم، یقیناً رییس جمهور منتخب افغانستان فرد درجه اول کشوراست وگفته های او وقول وقرار او مصداق هست که باید جدی بگریم . اما این به این معنی نیست که ما اورا عملی شدنش را تعقیب نکینم وروز جمعه رییس جمهور قرار گذاشت که وزرای وزارتخانه ها را بخواهد وآنها را هدایت دهد که ترکیب قومی کادرهای متخصص را که پالسی سازهستند، کارسازه
ستند، در رده های بالای قرادارند، آنهارا مورد مطالعه قراردهند ودر آن کانونها مشارکت سیاسی اقوام را به الفعل تمثیل بکنند وامر بکنند ، این را رییس جمهور به ما وعده داده واگر به این وعده اش رییس جمهور وفا نکرد ، این ملت واین وکلای منتخب ملت بازهم از آن چیزی که بر گزیده اند بر نمی گردند به همان وجهش اعتراضاتش را بگونه ای دیگر ادامه خواهند داد. 17 اگست 2006» ( هفته نامه جامعه/ پنج شنبه 26 اسد 1385 / سال دوم/ کابل افغانستان)
ازمصاحبهء فوق هر شاگرد دبستان نیز به خوبی میداند که «خویش خوری»، «انحصارحاکمیت»، « سمتگرایی» ، «قومگرایی» و نظایر آن با سرعت تمام در حال گسترش می باشد.
5/ سنبله/1385 مطابق
27/8/2006 م
افغانستان
بالا
بازگشت